Pages

08 June 2019

An interview with Laetitia Sédou on the European Defence Fund

 




“The EU Defence Fund is a threat to peace and security”
 
 
An interview with Laetitia Sédou, EU Programme Officer at the European Network Against Arms Trade


 
by Iraklis Oikonomou

(Originally published in Greek on Iskra.gr, 7 May 2019)


What exactly is ENAAT?
 
The European Network Against Arms Trade is an informal network of individuals and peace associations who see the arms trade as a threat to peace, security and development, and the arms industry as a driving force behind increasing arms trade. It was founded in 1984 at an international conference on arms production and military exports in the Netherlands. The network ran several common campaigns, such as Stop Arming Indonesia and a campaign against the use of Export Credits for military goods. At present, ENAAT runs the NoEUmoney4arms campaign.
 
And why do you regard arms trade as a threat to global peace and security?
 
The arms business has a devastating impact on human rights and security, and damages economic development. First because of the well-known security dilemma, when a country A arms itself considering country B as a threat, which in turns arms itself because it perceives country A as threat, etc. Such arms races have regularly led to armed conflicts over history.
 
Second, human and financial resources are finite and those that are put in military spending, in particular in producing or buying weapons and military equipment, are not put into civilian and peaceful priorities. Such military investments then need to be justified and favour the use of force and security approaches to resolve problems. Large scale military procurement and arms exports reinforce a militaristic approach to international problems. Although European governments claim not to export arms to countries at war or those violating human rights, European arms are sold all over the world with very few restrictions. European weapons are often exported to dictatorships or to countries at war. European weapons were used against civilian populations in the Middle East and North Africa during the uprisings from 2011. They turn up in civil wars all around the world.  And the dramatic case of Yemen today shows that there are no limits to the arms business.
 
ENAAT’s current campaign, NoEUmoney4arms, is targeting the newly founded European Defence Fund and the inclusion of military R&D in the EU budget. Could you give us some basic details and figures of the programme?
 
On Thursday 17 April 2019, a majority of Euro-parliamentarians endorsed the creation of a European Defence Fund in the next EU budgetary cycle, to run from 2021 to 2027. However EU funding for the research and development (R&D) of new or “enhanced” weapons and military technology (everything prior to the production phase), already started under pilot programmes, the so-called Preparatory Action for Defence Research (PADR) and the European Defence Industrial Development Programme (EDIDP). In total this two funding schemes already divert €590 million from the current EU budget between 2017 and 2020. For the period 2021-2027, the proposal amounts to €13 billion, this is more than the EU envelop for humanitarian aid (€11 billion)! However the exact budget will be negotiated and agreed after the European elections.
 
This Funding will go to applied research centres from the security sector and weapons manufacturers, but also to civilian companies working on technologies relevant for the military, like artificial intelligence.  The Fund will be open to companies based and controlled in the EU or other European countries (Norway, Iceland and probably the UK), but also to European branches from non-European companies (like American or Israeli ones who already regularly partner with EU companies) under certain conditions. The Fund will focus on “cutting-edge” technologies like unmanned (e.g. armed drones) and autonomous systems, and intelligence-surveillance, cybersecurity and maritime security.  Part of the funding will be earmarked for “disruptive” technologies which can “radically change the concept and conduct of defence affairs” – in other words, war.

Why is ENAAT opposed to the funding of the arms industry by the EU budget?
 
First the EU Defence Fund is a threat to peace and security: it crosses the red line that from the EU’s foundation prohibited it from contributing to military-related activities, and it goes against EU founding fathers’ vision, who considered the European Coal and Steel Community as a way to avoid a new arms race. The Fund will to the contrary exacerbate the global arms race and the development of unmanned and autonomous weapons systems integrating new technologies like artificial intelligence. Indeed the European military industry makes a large share of its sales outside Europe: subsidizing arms industry R&D to boost its (global) competitiveness will inevitably increase EU arms exports to areas where there is tension or conflict. In turn, weapons proliferation encourages the use of force rather than peaceful solutions.
 
To add on, the Fund diverts finite financial and human resources to the detriment of civilian priorities and peaceful solutions to conflicts, thus illustrating a shift towards looking for technological and military ‘answers’ to political and societal challenges; this profits the industry, not citizens. And contrary to official claims, it will not lead to savings as the Fund will not be a substitute to national R&D expenditures, and EU member States are still pushed to increase their national military spending under NATO commitments.
 
But the Defence Fund is not good either for European economy nor for the European project: Indeed the military industry is a dysfunctional economic sector which relies heavily on public spending and offers limited employment or growth. At EU level it accounts for a tiny share of the European economy, unevenly distributed in few large countries, and economists point to a neutral or negative impact of military spending on growth. In particular, investments in this industry creates fewer jobs at higher cost than in other needed sectors such as renewables. And subsiding the military R&D will rather divert funds and skilled resources from civilian needs because there is an EU-wide shortage of highly-skilled engineers, scientists and IT workers. Neither will it resolve over-production and duplication European industry is suffering from, as this would require prioritising specific companies and weapon systems over others; national governments are not willing to take the political decisions to make this happen. And lastly, it will not strengthen the EU, but rather creates a dangerous precedent: under derogatory rules the European Parliament has been sidelined and will have no say on what will be done with tax payers’ money for the duration of the programme (7 years), setting a dangerous precedent against EU integration and democratic scrutiny rules.
 
To sum up, we oppose to this Fund as it is about subsidizing a profitable and dangerous industry with public money, not about responding to citizens’ needs and expectations.

The Fund involves diverting civilian funds to the military domain. What is ENAAT’s vision of how EU research policy should be? Where should research money go, if not to the arms industry?
 
First any EU research programme should remain strictly civilian in order to fully respect EU treaties in their letter and spirit.  Indeed article 41 of the Treaty of the European Union clearly states that the EU community budget cannot be used to fund military-related operations.  According to a reputed German lawyer, Andreas Fischer-Lescano, the EU Defence Fund would thus be illegal.
 
Second there are many other industrial sectors that would need more R&D investments to resolve crucial challenges the EU and the world are facing, starting with environment and climate change: renewables, circular economy or environmentally-friendly construction are few examples of industrial sectors that would provide more jobs and more benefits to citizens. It is worth noting that most workers in the military sector are (highly) skilled workers that could convert more easily to other industrial sectors.
 
Of course another area where the EU should invest much more is in peace-building and conflict prevention: Shifting only part of the massive global military spending would allow resolving many of the threats against human security. In particular, it could help tackle and resolve the major root-causes of many conflicts and thus contribute to peace with much more certainty: besides climate change, this includes access to water and to land, inequalities and discrimination, human rights, corruption, free and fair elections, sound juridical systems and the rule of law, or reaching the Development Millennium Goals. Some of those will need technological progress and tools to be resolved; however technology is never an answer to environmental, societal & political challenges. Such easy ‘solutions’ to complex problems will merely benefit the industry lobbying for it. Peace-building in particular rather relies on dialogue and mediation, community-based approaches, peace education, etc. It is not technology consuming but rather human resources consuming: it needs specific human skills, it needs sufficient human resources and it needs flexibility, cooperation and continuity.
 
Thus the €13 billion of the EU Defence Fund would much more contribute to peace and security by investing in human resources, in building skills and in human interaction in the peace-building area. This would also create a good number of meaningful jobs, from peace-oriented research to projects management, peace-building skills training and proper evaluation and assessment methods.
 
If I understand our discussion correctly, recent developments point to an increasing trend of militarization of the European Union. Is this trend irreversible? What can EU citizens do to resist it?
 
We witness a militarisation of the EU in the sense that the military sector is now mainstreamed as a “normal business” and as priority in a wide range of EU civilian policies, which will also subsidize the arms industry.  And because securitary-military answers are increasingly prioritised to address what is perceived as threats, like migration flows or instability in neighbourhood areas, slowly but surely side-lining traditional peaceful approaches.
 
However such trend is not -yet- irreversible, in particular in view of the coming EU elections. The on-going pilot programmes will be over in 2020, and the final decision to dedicate €13 billion to the EU Defence Fund from 2021 is yet to be done in the autumn: the new European Parliament will have a last chance to say no to EU money for arms. Citizens can thus challenge their candidates to an EP seat on this issue and vote for those ready to reject the deal and give priority to peaceful policies. They can follow and support the actions of peace groups acting against the Defence Fund. And of course they can also challenge their national governments and MPs who also have a say on this issue, demonstrating that more high-tech weapons is not what EU citizens need.




07 June 2019

Συνέντευξη με τη Λετίσια Σεντού, επικεφαλής του δικτύου ENAAT, για το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Άμυνα





«Το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Άμυνα συνιστά απειλή για την ειρήνη και την ασφάλεια»


Συνέντευξη με την Λετίσια Σεντού, Συντονίστρια του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εμπορίου Όπλων.



τη συνέντευξη έλαβε και μετέφρασε ο Ηρακλής Οικονόμου

(δημοσιεύτηκε στην Iskra, 7 Μαΐου 2019)


Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατά του Εμπορίου Όπλων (European Network Against Arms Trade – ENAAT) είναι το σημαντικότερο σημείο συνάντησης και συντονισμού των ειρηνιστικών οργανώσεων στην Ευρώπη. Η βασική εκστρατεία του δικτύου αυτή την περίοδο έχει την επωνυμία NoEUmoney4arms (Όχι ευρωπαϊκό χρήμα για όπλα) και στόχο να αποτραπεί η ένταξη της έρευνας & ανάπτυξης όπλων στον προϋπολογισμό της Ευρ. Ένωσης. Η θέσπιση του Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Άμυνα σηματοδοτεί τη χρηματοδότηση των βιομηχανιών όπλων από την ΕΕ με 13 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2021-2027.
 
Συναντήσαμε στις Βρυξέλλες τη Laëtitia Sédou, Συντονίστρια του ENAAT και κορυφαία φιγούρα του ευρωπαϊκού ειρηνιστικού κινήματος. Στη συζήτηση που ακολουθεί, αναλύει τους κινδύνους που προκύπτουν από την είσοδο της ΕΕ στο πεδίο των εξοπλισμών και εξηγεί γιατί η χρηματοδότηση της έρευνας για όπλα από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό πρέπει να τύχει της αποδοκιμασίας κάθε Ευρωπαίου πολίτη.


Η τρέχουσα εκστρατεία του ENAAT, NoEUmoney4arms, έχει βάλει στο στόχαστρο της κριτικής της το νεοσύστατο Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Άμυνα. Μπορείτε να μας δώσετε μια σύνοψη του νέου αυτού χρηματοδοτικού προγράμματος της ΕΕ;

Την Πέμπτη 17 Απριλίου 2019, η πλειοψηφία των Ευρωβουλευτών ενέκρινε τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Άμυνα στον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ που αφορά την περίοδο 2021-2027. Ωστόσο, η χρηματοδότηση της ΕΕ για την έρευνα & ανάπτυξη νέων ή «βελτιωμένων» όπλων και στρατιωτικής τεχνολογίας έχει ξεκινήσει ήδη με πιλοτικά προγράμματα – την Προπαρασκευαστική Δράση για την Έρευνα στον τομέα της Άμυνας (Preparatory Action on Defence Research – PADR) και το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Βιομηχανικής Ανάπτυξης στον τομέα της Άμυνας (European Defence Industrial Development Programme – EDIDP). Συνολικά, τα δύο αυτά προγράμματα χρηματοδότησης ήδη εκτρέπουν 590 εκατομμύρια ευρώ από τον τρέχοντα προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2017-2020. Για την περίοδο 2021-2027 η πρόταση ανέρχεται σε 13 δισεκατομμύρια ευρώ – ποσό μεγαλύτερο από το κονδύλι της ΕΕ (11 δισεκατομμύρια ευρώ) που αφορά την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας! Ωστόσο, το ακριβές ύψος του προγράμματος θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης και θα συμφωνηθεί μετά τις Ευρωεκλογές.

Αυτή η χρηματοδότηση θα καταλήξει σε κέντρα εφαρμοσμένης έρευνας στον τομέα της ασφάλειας και σε εταιρείες κατασκευής όπλων, αλλά και σε εταιρείες εκτός του στρατιωτικού τομέα που εργάζονται σε τεχνολογίες που είναι σχετικές με τον στρατό, όπως π.χ. η τεχνητή νοημοσύνη. Το Ταμείο θα επικεντρωθεί σε «τεχνολογίες αιχμής», όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα αυτόνομα συστήματα, καθώς και η επιτήρηση και συλλογή πληροφοριών, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, και η ασφάλεια θαλάσσιων μεταφορών. Μέρος της χρηματοδότησης θα διατεθεί για «αποδιοργανωτικές» τεχνολογίες οι οποίες μπορούν «να αλλάξουν ριζικά την έννοια και τη διαχείριση των αμυντικών υποθέσεων» – δηλαδή του πολέμου.

Γιατί το ENAAT αντιτίθεται στη χρηματοδότηση της βιομηχανίας όπλων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ;

Καταρχήν, το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Άμυνα αποτελεί απειλή για την ειρήνη και την ασφάλεια. Συγκεκριμένα, υπερβαίνει το όριο εκείνο που είχε τεθεί από την ίδρυση της ΕΕ και της απαγόρευε τη χρηματοδότηση στρατιωτικών δραστηριοτήτων, ενώ αντιτίθεται και στο όραμα των ιδρυτών της ΕΕ που θεωρούσαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα & Χάλυβα ως έναν τρόπο για να αποφευχθεί μια νέα κούρσα εξοπλισμών. Το Ταμείο, αντίθετα, θα επιδεινώσει την παγκόσμια κούρσα των εξοπλισμών και την ανάπτυξη μη επανδρωμένων και αυτόνομων οπλικών συστημάτων που θα ενσωματώνουν νέες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Εξάλλου, η ευρωπαϊκή βιομηχανία όπλων πραγματοποιεί μεγάλο μέρος των πωλήσεών της εκτός Ευρώπης: η επιδότηση της έρευνας & ανάπτυξης της βιομηχανίας όπλων για την ενίσχυση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητάς της θα αυξήσει αναπόφευκτα τις εξαγωγές όπλων της ΕΕ σε περιοχές όπου υπάρχει ένταση ή συγκρούσεις. Με τη σειρά της, η εξάπλωση των όπλων ενθαρρύνει τη χρήση βίας αντί για την υιοθέτηση ειρηνικών λύσεων.

Επιπλέον, το Ταμείο εκτρέπει πεπερασμένους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους εις βάρος των μη στρατιωτικών προτεραιοτήτων και της ειρηνικής επίλυσης συγκρούσεων. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει μια στροφή προς την αναζήτηση τεχνολογικών και στρατιωτικών «απαντήσεων» στις πολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις – μια εξέλιξη που είναι καλή για τη βιομηχανία όπλων και κακή για τους πολίτες. Και αντίθετα με την επίσημη επιχειρηματολογία, δεν θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση πόρων, καθώς το Ταμείο δεν θα υποκαταστήσει τις εθνικές δαπάνες έρευνας & ανάπτυξης, και τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα εξακολουθήσουν να πιέζονται να αυξήσουν τις εθνικές στρατιωτικές τους δαπάνες στο πλαίσιο των δεσμεύσεων τους στο ΝΑΤΟ.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Άμυνα δεν είναι καλό ούτε και για την ευρωπαϊκή οικονομία. Η βιομηχανία όπλων είναι ένας δυσλειτουργικός οικονομικός τομέας που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δημόσιες δαπάνες και προσφέρει περιορισμένη απασχόληση ή ανάπτυξη. Σε επίπεδο ΕΕ, αντιπροσωπεύει ένα μικρό μερίδιο της ευρωπαϊκής οικονομίας, άνισα κατανεμημένο σε λίγες μεγάλες χώρες, και οι οικονομολόγοι έχουν καταδείξει τον ουδέτερο ή αρνητικό αντίκτυπο των στρατιωτικών δαπανών στην ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, οι επενδύσεις σε αυτόν τον κλάδο δημιουργούν λιγότερες θέσεις εργασίας και με υψηλότερο κόστος σε σχέση με τις θέσεις εργασίας που δημιουργούν άλλοι τομείς, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και η επιδότηση της στρατιωτικής έρευνας & ανάπτυξης θα εκτρέψει κεφάλαια και εξειδικευμένους ανθρώπινους πόρους από τις μη στρατιωτικές ανάγκες, διότι υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένων μηχανικών, επιστημόνων και τεχνολόγων πληροφορικής σε ολόκληρη την ΕΕ. Κι ούτε θα επιλύσει το Ταμείο το πρόβλημα της υπερβάλλουσας παραγωγής και της επικάλυψης απ’ το οποίο πλήττεται η ευρωπαϊκή βιομηχανία, καθώς αυτό θα απαιτούσε να δοθεί προτεραιότητα σε συγκεκριμένες εταιρείες και οπλικά συστήματα έναντι άλλων. Είναι ξεκάθαρο ότι οι εθνικές κυβερνήσεις δεν είναι διατεθειμένες να λάβουν τις πολιτικές αποφάσεις για να συμβεί κάτι τέτοιο.

Συνοψίζοντας, είμαστε αντίθετοι προς το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Άμυνα καθώς αφορά την επιδότηση ενός κερδοφόρου και επικίνδυνου κλάδου με δημόσιο χρήμα, και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις προσδοκίες των πολιτών.

Ποιο είναι το όραμα του ENAAT σχετικά με την πολιτική έρευνας της ΕΕ; Πού πρέπει να πηγαίνουν τα χρήματα της έρευνας, αν όχι στη βιομηχανία όπλων;

Καταρχήν, κάθε ερευνητικό πρόγραμμα της ΕΕ θα πρέπει να παραμείνει αυστηρά μη στρατιωτικό, ώστε να σέβεται το γράμμα και το πνεύμα των ευρωπαϊκών συνθηκών. Το άρθρο 41 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρει σαφώς ότι ο κοινοτικός προϋπολογισμός της ΕΕ δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση στρατιωτικών λειτουργιών. Σύμφωνα με τον γνωστό Γερμανό δικηγόρο Andreas Fischer-Lescano, το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Άμυνα είναι παράνομο. Επίσης, υπάρχουν πολλοί άλλοι βιομηχανικοί κλάδοι που θα χρειαστούν περισσότερες επενδύσεις έρευνας & ανάπτυξης για την επίλυση κρίσιμων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ και ο κόσμος, ξεκινώντας από το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυκλική οικονομία, και κατασκευές φιλικές προς το περιβάλλον είναι κάποια παραδείγματα βιομηχανικών τομέων που θα μπορούσαν να προσφέρουν περισσότερες θέσεις εργασίας και περισσότερα οφέλη για τους πολίτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι στον εξοπλιστικό τομέα είναι εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης που θα μπορούσαν να μεταπηδήσουν ευκολότερα σε άλλους βιομηχανικούς τομείς.

Φυσικά, ένας άλλος τομέας στον οποίο η ΕΕ πρέπει να επενδύσει πολύ περισσότερο είναι η οικοδόμηση της ειρήνης και η πρόληψη των συγκρούσεων. Η μετατόπιση ενός μέρους μόνο των τεράστιων συνολικών στρατιωτικών δαπανών θα επέτρεπε την αντιμετώπιση πολλών από τις απειλές κατά της ανθρώπινης ασφάλειας. Ειδικότερα, θα μπορούσε να συμβάλει στην εκρίζωση των βασικών αιτιών πολλών συγκρούσεων, με τη διαχείριση της κλιματικής αλλαγής, την πρόσβαση σε νερό και γη, τη μείωση των ανισοτήτων και των διακρίσεων, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την πάταξη της διαφθοράς, την υποστήριξη του κράτους δικαίου, και την επίτευξη των Στόχων Ανάπτυξης της Χιλιετίας. Ορισμένοι από τους στόχους αυτούς θα χρειαστούν τεχνολογική πρόοδο και τεχνολογικά εργαλεία για να υλοποιηθούν· ωστόσο, η τεχνολογία δεν συνιστά ποτέ απάντηση στις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και πολιτικές προκλήσεις. Τέτοιες απλές «λύσεις» σε σύνθετα προβλήματα θα ωφελήσουν απλώς τη βιομηχανία που ασκεί πιέσεις υπέρ των συμφερόντων της.

Η οικοδόμηση της ειρήνης, ειδικότερα, βασίζεται στον διάλογο και στη διαμεσολάβηση, στις προσεγγίσεις που δίνουν έμφαση στην κοινότητα, στην εκπαίδευση για την ειρήνη κλπ. Δεν καταναλώνει τεχνολογία, αλλά ανθρώπινο δυναμικό – η οικοδόμηση της ειρήνης χρειάζεται συγκεκριμένες ανθρώπινες δεξιότητες, επαρκείς ανθρώπινους πόρους, και ευελιξία, συνεργασία και συνέχεια. Έτσι, τα 13 δισεκατομμύρια ευρώ του Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Άμυνα θα συνέβαλαν πολύ περισσότερο στην ειρήνη και την ασφάλεια εάν επενδύονταν στους ανθρώπινους πόρους, την οικοδόμηση δεξιοτήτων, και την ανθρώπινη αλληλεπίδραση στον τομέα της οικοδόμησης της ειρήνης. Αυτό θα δημιουργούσε επίσης έναν σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας, από την έρευνα για ειρηνικούς σκοπούς έως τη διαχείριση έργου, την κατάρτιση για δεξιότητες που σχετίζονται με την οικοδόμηση της ειρήνης, και τις κατάλληλες μεθόδους αξιολόγησης.

Αντανακλά η θέσπιση του Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Άμυνα μια ευρύτερη τάση στρατιωτικοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Αν ναι, σε ποιο βαθμό είναι η τάση αυτή μη αναστρέψιμη; Και τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες της ΕΕ γι’ αυτό;

Βλέπουμε πράγματι μια τάση στρατιωτικοποίησης της ΕΕ υπό την έννοια ότι ο τομέας των εξοπλισμών παρουσιάζεται πλέον ως ένας «κανονικός τομέας επιχειρηματικής δραστηριότητας» και ως προτεραιότητα σε ένα ευρύ φάσμα μη στρατιωτικών πολιτικών της ΕΕ, μέσω των οποίων θα επιχορηγείται η βιομηχανία όπλων. Επιπλέον, προωθούνται ολοένα και περισσότερο στρατιωτικές απαντήσεις για την αντιμετώπιση υποτιθέμενων απειλών, όπως οι μεταναστευτικές ροές ή η αστάθεια σε γειτονικές περιοχές, περιθωριοποιώντας αργά αλλά σταθερά τις παραδοσιακές ειρηνικές προσεγγίσεις.

Η τάση αυτή δεν είναι – τουλάχιστον όχι ακόμα – μη αναστρέψιμη, ιδίως ενόψει των προσεχών Ευρωεκλογών. Τα τρέχοντα πιλοτικά προγράμματα για τη χρηματοδότηση της έρευνας για τους εξοπλισμούς θα περατωθούν το 2020 και η τελική απόφαση για τη διάθεση 13 δισεκατομμυρίων ευρώ στο Ταμείο της ΕΕ για την Άμυνας από το 2021 θα ληφθεί το φθινόπωρο: το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έχει μια τελευταία ευκαιρία να πει όχι στο να δίνονται χρήματα της ΕΕ για όπλα. Οι πολίτες μπορούν να ζητήσουν από τους υποψήφιους Ευρωβουλευτές να εκφράσουν ανοιχτά τις απόψεις τους για το θέμα, και να ψηφίσουν εκείνους που είναι έτοιμοι να απορρίψουν τη σχετική συμφωνία και να δώσουν προτεραιότητα σε ειρηνικές πολιτικές. Επίσης, μπορούν να παρακολουθούν και να υποστηρίζουν τις ενέργειες των ομάδων του ειρηνιστικού κινήματος που στρέφονται ενάντια του Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Άμυνα. Και φυσικά μπορούν επίσης να αμφισβητήσουν τις εθνικές τους κυβερνήσεις και τους βουλευτές των εθνικών κοινοβουλίων, τονίζοντας ότι αυτό που χρειάζονται οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν είναι περισσότερα όπλα.